Expertiseteam vrijheidsbeperkende interventies - Máxima Medisch Centrum

Kwetsbare ouderen

Perifeer ziekenhuis

Máxima MC

In het Máxima Medisch Centrum (MMC) wordt voor de medebehandeling bij vraagstukken rondom ouderen en het goed uitvoeren van vrijheidsbeperkende interventies (VBI) een multidisciplinair geriatrieteam ingezet. Standaard betrokkenheid van dit expertiseteam draagt bij aan het verbeteren van kennis en vaardigheden rondom de inzet van VBI. Hierdoor worden nu relatief weinig VBI ingezet.

In het kort

Aanleiding om met VBI aan de slag te gaan in het Máxima MC, is dat er verbeteringen nodig waren op dit thema, zo oordeelde ook de inspectie. Laura van Geffen, klinisch geriater, en Els Lambooij, internist ouderengeneeskunde, hebben er samen met hun team voor gezorgd dat hun ziekenhuis nu voorloopt op dit gebied. Zo vindt er inmiddels twee keer per week een MDO plaats waarin alle patiënten worden besproken waarbij het geriatrieteam betrokken is. Dankzij de aanwezige expertise over VBI, kan het geriatrieteam vaak mildere vormen van interventies inzetten. Hierdoor neemt het risico op letsel af. Ook draagt kennis bij aan een goede indicatiestelling en uitvoering. De inspectie staat achter deze aanpak en heeft complimenten uitgesproken. Naast de inzet van het expertiseteam, wordt er volop ingezet op het continu scholen van zorgprofessionals over VBI. Hierdoor verspreidt kennis zich als een olievlek.

Het expertiseteam bestaat uit:

Geriatrieverpleegkundigen
Verpleegkundig specialist psychiatrie of psychiater
Internist ouderengeneeskunde
Klinisch geriater
Arts-assistent interne geneeskunde
Ziekenhuisapotheker
Levensbegeleider (denkt bijv. mee over ethische vragen)
Geriatrie fysiotherapeut
Diëtist

Inspiratie

Wanneer (mogelijk) een vrijheidsbeperkende maatregel wordt ingezet, komt het expertiseteam in consult voor medebeoordeling, vervolg van effecten en begeleiding bij afbouwen.
De laatste ontwikkelingen rondom vrijheidsbeperkende interventies worden gevolgd en de juiste materialen worden aangeschaft.
Het team wordt inmiddels op vrijwel alle afdelingen regelmatig in medebehandeling gevraagd, ook op de PAAZ en steeds vaker op de IC.
Het team is ook voor kwetsbare jongere patiënten (18+) waarbij interventies nodig zijn, het aanspreekpunt.
Tijdens de avond- en weekenduren zijn arts-assistenten interne geneeskunde voorwacht, ook voor de vragen m.b.t. vrijheidsbeperkende interventies.

Ervaringsleren
Jaarlijks krijgen arts-assistenten interne geneeskunde scholing, zodat zij bij acute vragen een goed eerste advies kunnen geven. Het geriatrieteam geeft hier op werkdagen vervolg aan en controleert het initiële advies. Deze scholing voor arts-assistenten interne geneeskunde bestaat uit zowel theoretische als praktische onderdelen en wordt gegeven door het geriatrieteam. Zo’n praktisch onderdeel is ‘ervaringsleren’. Zo kunnen zij zelf ervaren hoe het is om bijvoorbeeld een armspalk te hebben of in een tentbed of extra-laag bed te liggen. Laura van Geffen: ‘het assistenten zelf laten ervaren van vrijheidsbeperkende interventies helpt heel erg in de bewustwording. Wanneer zet je een interventie wel of niet in of kies je voor een bepaald middel? En wat zijn daarvan de risico’s?’.

Hiernaast is er jaarlijks een ziekenhuisbrede scholing voor artsen tijdens de staflunch. Ook moeten verpleegkundigen / verzorgenden (niveau 3 of hoger) zich eens per vijf jaar laten scholen. ‘Initieel was de vorm waarin verpleegkundigen geschoold werden te vrijblijvend’, vertelt Laura. ‘De verpleegkundigen waren zelf in the lead om eens per vijf jaar invulling te geven aan de verplichte scholing. Omdat dit niet goed werkte, is dit nu ondergebracht bij de unithoofden. Ook wordt de scholing nu per afdeling gegeven, gekoppeld aan algemene nascholingsdagen. Daardoor is de opkomst veel hoger.’ De scholingen worden gegeven door geriatrieverpleegkundigen en bestaan uit 20 minuten theorie en 40 minuten praktijk. Ook hierin speelt het ervaringsleren een grote rol.

T.a.v. de brede scholing onder zorgmedewerkers is het belangrijk dat het geriatrieteam echt zichtbaar is in het ziekenhuis. Regelmatig wordt er, op allerlei afdelingen, ad hoc bed side teaching gegeven over vrijheidsbeperkende maatregelen a.d.h.v. echte patiëntcasussen.
Dankzij deze methode verspreidt kennis zich als een olievlek. Daarnaast wordt, door alle betrokken zorgverleners ter plekke te scholen, een goed gesprek op gang gebracht tussen dokters en verpleegkundigen over bijvoorbeeld risicosituaties.
Door alle scholing, exposure en het 'op maat' rechtvaardigen of en wanneer iemand in zijn vrijheid wordt beperkt, is de kennis over vrijheidsbeperkende interventies in het Máxima MC inmiddels veel groter dan gemiddeld. Dit komt de patiëntveiligheid ten goede.

Verdeling verantwoordelijkheden

De expertise VBI valt onder de werkzaamheden van het geriatrieteam, er wordt dus een DBC geopend voor medebehandeling/consult. Wanneer er een vraag is om mee te denken m.b.t. vrijheidsbeperkende interventies, wordt een comprehensive geriatric assessment (CGA) gedaan. Laura van Geffen: ‘doordat je een volledige beoordeling doet, kom je vaker achter de echte reden en de omstandigheden die spelen rondom de VBI-vraag. Hierdoor kan je een betere afweging maken’.

De aangekochte middelen voor VBI worden uit het algemeen ziekenhuisbudget betaald.

De inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen wordt welk kwartaal gemonitord m.b.v. interne audits door de afdeling kwaliteit en veiligheid.

Tips & tricks

Men ziet geriatrische zorg als iets van iedereen in het ziekenhuis en zet in op de olievlekverspreiding van kennis.
De intrinsieke motivatie om het samen te doen en openstaan om kennis te vergaren, draagt enorm bij. Samenwerken is in het Máxima MC de norm, dat maakt het ook normaal om op dit vlak samen te werken.
Laagdrempeligheid en zichtbaarheid zijn keywoorden!

Meer weten?

V&VN handreiking 'Vrijheidsbeperking in het ziekenhuis? Nee, tenzij....'

Contactpersoon

Els Lambooij & Laura van Geffen

Internist ouderengeneeskunde & Klinisch geriater

Renée van de Ven

geriatrieverpleegkundige